Κινούμενα Σχέδια και Οπτικές Αναπαραστάσεις του φύλου: Διδακτική πρόταση Κριτικού Γραμματισμού για παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας

"Το ροζ δεν είναι ωραίο χρώμα για ποδοσφαιρική φανέλα", "Ο μπαμπάς δε μπορεί να φορέσει ροζ μπλούζα", "Ο μπαμπάς δεν μπορεί να προσποιηθεί τον πελάτη σαλονιού ομορφιάς σε παιχνίδι ρόλων με τα παιδιά του και αν το κάνει αυτό είναι αστείο", είναι μεταξύ άλλων κάποιες ιδεολογίες που αναπαράγονται μέσα από παιδικές σειρές κινουμένων σχεδίων, που παρακολουθούν πολύ συχνά τα παιδιά της προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας.

 

Τελικά το ροζ είναι καλό χρώμα για ποδοσφαιρική ομάδα; Πώς θα βοηθήσουμε τα παιδιά μας στο σχολείο ή στο σπίτι να αξιολογούν τα μηνύματα που προσλαμβάνουν από τις παιδικές σειρές και να τα επεξεργάζονται κριτικά, ώστε να μην αναπαράγουν ιδεολογίες που συνδέουν το φύλο με συγκεκριμένα χρώματα ή παιχνίδια; 

Σε άρθρο που συγγράψαμε με την καθηγήτριά μου και Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνιογλωσσολογίας και Ανάλυσης Λόγου του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου, κ. Μαρίζα Γεωργάλου και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Προσχολική & Σχολική Εκπαίδευση" του Εργαστηρίου Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, διερευνούμε τον τρόπο με τον οποίο αναπαριστώνται οπτικά τα δύο φύλα στις παιδικές σειρές κινουμένων σχεδίων "Πέππα το Γουρουνάκι" και "Bluey". 

Αναλύουμε δύο επεισόδια, ένα από κάθε σειρά με τα μεθοδολογικά εργαλεία της Γραμματικής του Οπτικού Σχεδίου (Kress & Van Leeuwen, 2006) και με βάση το θεωρητικό πλαίσιο του Κριτικού Γραμματισμού και το μοντέλο των πολυγραμματισμών, προτείνουμε δραστηριότητες με στόχο την αποδυνάμωση και τη μετατόπιση της ιδεολογίας που αφορά το φύλο σε σχέση με συγκεκριμένα χρώματα και παιχνίδια ρόλων. 

Οι δραστηριότητες απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας. Τα παιδιά επεξεργάζονται τα κείμενα (γλωσσικά και οπτικά) και εξοικειώνονται με την κριτική προσέγγιση των μηνυμάτων που προσλαμβάνουν από αυτά που παρακολουθούν.

Για την εφαρμογή του πρώτου σχεδίου μαθήματος, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα συνοδευτικά φύλλα εργασίας. Πατήστε πάνω στην εικόνα για να κάνετε λήψη του υλικού. Θα ακολουθήσει επόμενη ανάρτηση με το υλικό για το δεύτερο σχέδιο μαθήματος.

Το πρόγραμμα μπορεί να αξοποιηθεί στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων της Α και της Δ τάξης και να ενταχθεί στον 3ο Θεματικό Άξονα "Ενδιαφέρομαι και ενεργώ-Κοινωνική συναίσθηση και ευθύνη" με στόχο να μάθουν τα παιδιά τι είναι τα στερεότυπα, να τα αναγνωρίζουν και να αποσυνδέσουν το φύλο απο συγκεκριμένα χρώματα ή παιχνίδια ρόλων.