Ιδεες για δασκαλους

Ως συμπληρωματικό υλικό στις καρτέλες με την αλφαβήτα στη γραμμή , έφτιαξα ένα φυλλάδιο με τα γράμματα κεφαλαία και μικρά. Μπορεί να εκτυπωθεί σε Α4 ή Α3 σαν αφίσα ή με την επιλογή εκτύπωσης "Σελίδες ανά φύλλο: 2", οπότε μπορεί να βγει στο μέγεθος του τετραδίου. Κατάλληλο για την Α τάξη και για την επανάληψη στη Β.  Το κατεβάζετε και το εκτυπώνετε εδώ .

Δώδεκα χρόνια μετά τη στρογγυλή αλφαβήτα , που αγαπήθηκε και τη συναντώ σε πολλές σχολικές αίθουσες, ήρθε η ώρα για λίγη ανανέωση. Με τη βοήθεια του Canva  σχεδίασα, πάνω σε ένα υπάρχον πρότυπο, νέες καρτέλες με την ελληνική αλφαβήτα, με χρώμα και εικόνες αναφοράς κυρίως από το σχολικό βιβλίο της Γλώσσας.  Σε κάθε Α4 έβαλα τρεις καρτέλες, με σκοπό αυτή η αλφαβήτα να χωράει πιο εύκολα πάνω από τον πίνακα της τάξης. Τα γράμματα, κεφαλαία και πεζά, είναι τοποθετημένα σε γραμμές διχάρακου τετραδίου, όπως και στην προηγούμενη αλφαβήτα που είχα φτιάξει, χωρίς εικόνες.  Κατεβάστε και εκτυπώστε το αρχείο με τη νέα αλφαβήτα. 

Εποπτικό υλικό για τις εγκλίσεις των ρημάτων. Δεν περιλαμβάνουν τη θεωρία για κάθε έγκλιση, καθώς αυτή υπάρχει στα σχολικά βιβλία. Στις καρτέλες έβαλα το ρήμα "γράφω", της ενεργητικής φωνής, σε α' πρόσωπο ενικού μαζί με την άρνηση, όπου αυτή σχηματίζεται, για να παρατηρήσουμε ότι η Οριστική σχηματίζει άρνηση με το μόριο "δεν", ενώ η Υποτακτική με το "μην".  Μπορείτε να εκτυπώσετε το υλικό, πατώντας εδώ .

Οκτώ χρόνια πριν είχα σχεδιάσει τις καρτέλες για τους χρόνους των ρημάτων που μπορείτε να βρείτε εδώ . Φέτος, έφτιαξα ένα νέο αρχείο με κάποιες αλλαγές και διορθώσεις, που είχα εντοπίσει ότι χρειάζονται, κατά την αξιοποίησή τους στην τάξη. Επέλεξα ένα ομαλό ρήμα για την κλίση στους χρόνους και αντικατέστησα το "πλένω" που δυσκόλευε λίγο τα παιδιά. Πρόσθεσα, επίσης, μια καρτέλα για το κέντρο του πίνακα με τη φράση "οι χρόνοι των ρημάτων".

Ήθελα από καιρό να φτιάξω μια απλή αλφαβήτα μόνο με τα γραμματάκια στη σειρά, κεφαλαία και πεζά. Το αρχείο μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο στις μικρές όσο και στις μεγαλύτερες τάξεις, ως βοηθητικό εργαλείο για ασκήσεις, όπως η τοποθέτηση λέξεων σε αλφαβητική σειρά.

"Το ροζ δεν είναι ωραίο χρώμα για ποδοσφαιρική φανέλα", "Ο μπαμπάς δε μπορεί να φορέσει ροζ μπλούζα", "Ο μπαμπάς δεν μπορεί να προσποιηθεί τον πελάτη σαλονιού ομορφιάς σε παιχνίδι ρόλων με τα παιδιά του και αν το κάνει αυτό είναι αστείο", είναι μεταξύ άλλων κάποιες ιδεολογίες που αναπαράγονται μέσα από παιδικές σειρές κινουμένων σχεδίων, που παρακολουθούν πολύ συχνά τα παιδιά της προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας.  

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία (βλ. στο τέλος του κειμένου), η πλήρης ανάπτυξη της γνωστικής ικανότητας σε δίγλωσσους/ες ομιλητές/τριες, σχετίζεται άμεσα με την διατήρηση και την καλλιέργεια της μητρικής τους γλώσσας, που αποτελεί το βασικό μέσο έκφρασης και σκέψης του ατόμου. Η  σχέση των δύο γλωσσών είναι μια σχέση συγκοινωνούντων δοχείων. Δεν αναπτύσσεται η μία σε βάρος της άλλης. Επομένως, δεν χρειάζεται να υποχωρήσει η πρώτη γλώσσα για να αναπτυχθεί η δεύτερη. Οι έννοιες, οι δομές και οι δεξιότητες που έχουν κατακτηθεί σε μια γλώσσα μπορούν να μεταφερθούν και σε άλλη γλώσσα, όπως συμβαίνει με τη δεξιότητα γραφής και ανάγνωσης (Σκούρτου, 2011, 130. Τσοκαλίδου, 2012, 107).  Επομένως, οι μαθητές/τριες που γνωρίζουν τη μητρική τους καλά, μαθαίνουν πιο γρήγορα την ελληνική, με προϋπόθεση ότι εκτίθενται σε αυτή στο σχολείο και έχουν κίνητρο (Τσοκαλίδου, 2012, 107).

Σε συνέχεια της ανάρτησης με το Μίνι Συντακτικό Δημοτικού-Οι όροι της πρότασης σε zine , ετοιμάσαμε ένα νέο μικρό βιβλιαράκι για τα είδη των προτάσεων. Στο βιβλιαράκι περιλαμβάνεται η θεωρία για τα διαφορετικά είδη των προτάσεων, όπως παρουσιάζεται στο εγχειρίδιο της Γλώσσας της Δ' Δημοτικού και στη Γραμματική της Ε' και Στ' Δημοτικού, παραδείγματα για κάθε περίπτωση, καθώς και σύντομες ασκήσεις εμπέδωσης.

Πριν κάποια χρόνια είχαμε μοιραστεί μαζί σας τα αφισάκια με τη βασική θεωρία για τα μέρη του λόγου, όπως παρουσιάζεται στο εγχειρίδιο της γραμματικής της Ε δημοτικού.  Τις αφίσες αυτές, τις εκτυπώνουμε σε Α4 ή Α3 μέγεθος χαρτιού, τις πλαστικοποιούμε και τις αναρτούμε σταδιακά στην αίθουσα, καθώς γνωρίζουμε ή θυμόμαστε ένα ένα τα μέρη του λόγου. 

Από τότε που ανεβάσαμε τη γραμματική ευρετήριο για την Γ' Δημοτικού, είχαμε υποσχεθεί πως θα φτιάχναμε κάποια στιγμή ξεχωριστό υλικό για το συντακτικό. Σκεφτήκαμε να παρουσιάσουμε τη θεωρία για τους όρους της απλής πρότασης με ένα zine. Είχαμε αξιοποιήσει την ίδια μέθοδο στο βιβλιαράκι για τη γιορτή της μαμάς  και μετά από σχόλιο αναγνώστριας μάθαμε περισσότερα για την ιστορία των zines . 

Σε αυτή την ανάρτηση συγκεντρώσαμε το υλικό που μπορεί να χρειαστεί ο/η εκπαιδευτικός της Α' Δημοτικού. Το υλικό περιλαμβάνει καρτέλες (αλφαβήτα, σημεία στίξης, αριθμοί) για την αίθουσα, τα θρανία των μαθητών, ετικέτες και διαδραστικά σημειώματα για το τετράδιο των παιδιών, βραχιολάκια και βραβεία για την αλφαβήτα, το τετράδιο πρώτης γραφής, τα βιβλία των γραμμάτων, οπτικό βοήθημα για την κατοπτρική γραφή, αριθμογραμμή ως το 100, τα γεωμετρικά σχήματα, τις επιστολές των μαθηματικών για τους γονείς, υλικό για τη διακόσμηση της πόρτας. Πατήστε στις εικόνες για να μεταφερθείτε στο αντίστοιχο υλικό.

Από τον Σεπτέμβριο του 2019, η Χριστίνα Κανάρια από το Teaching Therapy διαθέτει δωρεάν στην ιστοσελίδα της, το τετράδιο Πρώτης Γραφής για την Α' Δημοτικού. Το τετράδιο συμβαδίζει με τους μαθησιακούς στόχους του πρώτου τεύχους του βιβλίου της Γλώσσας της Α' Δημοτικού: "Γράμματα-Λέξεις-Ιστορίες". Ακολουθεί τη σειρά με την οποία παρουσιάζεται το κάθε γράμμα και αξιοποιεί το βασικό λεξιλόγιο που περιέχεται στο βιβλίο.

[ Η ανάρτηση θα ενημερώνεται κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς]   Όπως και στην Πρώτη τάξη (βλ. Διαδραστικό τετράδιο: Η γραμματική της Α ), έτσι και στη Δευτέρα μελετάμε τη γραμματική μέσα από το διαδραστικό τετράδιο. Οι γραμματικοί κανόνες αποτυπώνονται με απλά λόγια, παραδείγματα και εικόνες, σε διαφορετικού χρώματος χαρτάκια. Αυτά τα χαρτάκια τα κολλάμε στο τετράδιο γλώσσας. Κάτω ή δίπλα από αυτά, κάνουμε σύντομες ασκήσεις εμπέδωσης του κανόνα που μελετάμε.  Στην πορεία, θα ενημερώνουμε το αρχείο, με σκοπό να το έχουμε ολοκληρώσει ως το τέλος της σχολικής χρονιάς.

    Τον Οκτώβρη του 2013, γράψαμε πρώτη φορά για το τετράδιο γραπτής έκφρασης . Από τότε, μέχρι και σήμερα, λαμβάνουμε διαρκώς μηνύματα από συναδέλφους που θα ήθελαν να τους στείλουμε τα αρχεία με τις συμβουλές αυτοδιόρθωσης και τις συνδετικές λέξεις και φράσεις, που κολλάμε συνήθως στο τετράδιο των μαθητών μας. Τα έχουμε ήδη στείλει με προσωπικά μηνύματα στους περισσότερους. Έφτασε, όμως, η στιγμή να τα ανεβάσουμε στη σελίδα, για να είναι πιο εύκολο για όλους να τα βρουν και να τα χρησιμοποιήσουν στο μάθημά τους. 

  Oι φιγουρίτσες για τα σημεία στίξης, που είχαμε χρησιμοποιήσει στις αφίσες για την τάξη , έχουν σχεδιαστεί, έτσι ώστε να δείχνουν, όσο γίνεται, με την κίνηση και έκφρασή τους , πώς λειτουργεί, στην πρόταση , το κάθε σημείο στίξης. Η τελεία μας σταματά, το ερωτηματικό αναρρωτιέται, το κόμμα σταματά να πάρει μια ανάσα, το θαυμαστικό είναι ενθουσιασμένο, η άνω και κάτω τελεία μας παρουσιάζει κάτι, τα αποσιωπητικά μας κλείνουν το μάτι και μας κάνουν νεύμα να μη μιλήσουμε άλλο, κ.ο.κ.

  Πριν κάποια χρόνια, η Χριστίνα, από το Teaching Therapy σχεδίασε και μας πρόσφερε δύο εξαιρετικά και πολύ χρήσιμα εργαλεία για τη διδασκαλία στην Α' δημοτικού. Αυτά ήταν η καρτέλα με τους αριθμούς ως το δέκα και η  καρτέλα με την αλφαβήτα για το θρανίο. Η αλφαβήτα της Χριστίνας είναι, πλέον, το πρώτο πράγμα που φροντίζουμε να βάζουμε, σε κάθε θρανίο, από την αρχή κιόλας της σχολικής χρονιάς! 

  Αφού ολοκληρώσαμε το Α' τεύχος του βιβλίου της Γλώσσας, στο οποίο γνωρίσαμε όλα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου, μπήκαμε στο Β' τεύχος όπου θα συναντήσουμε και θα μάθουμε τα δίψηφα φωνήεντα και σύμφωνα καθώς και τους συνδυασμούς φωνηέντων. Συνεχίζουμε, όπως, και με την αλφαβήτα, να δίνουμε ένα βραχιολάκι σε κάθε παιδί με το μάθημα της ημέρας.

   Σε συνέχεια της ανάρτησης με τις ετικέτες για το τετράδιο της αντιγραφής με την αλφαβήτα , ετοιμάσαμε κάτι αντίστοιχο για το β' τεύχος του βιβλίου της Γλώσσας, με τα δίψηφα φωνήεντα και σύμφωνα, καθώς και με τους συνδυασμούς φωνηέντων αυ και ευ. Έτσι, ολοκληρώνεται το υλικό που χρειαζόμαστε για το κλασικό τετράδιο αντιγραφής της Α΄ δημοτικού για όλη τη χρονιά.

  Μετά από αρκετούς μήνες και αφού δουλέψαμε πάρα πολύ, καταφέραμε επιτέλους να μάθουμε και τα εικοσιτέσσερα γράμματα της αλφαβήτας! Πλέον μπορούμε και τα γράφουμε όλα (μεγάλα και μικρά), τα διαβάζουμε, τα ξεχωρίζουμε μεταξύ τους, τα ονομάζουμε, φτιάχνουμε με αυτά παρεούλες γραμμάτων, λέξεις και απλές φράσεις ή προτάσεις. 

[Η ανάρτηση θα ενημερώνεται ως το τέλος της σχολικής χρονιάς, οπότε θα έχει ολοκληρωθεί και το υλικό.]   Ξεκινήσαμε, πριν λίγα χρόνια, με τη γραμματική της Γ ' και Δ ' τάξης. Συγκεντρώσαμε θεωρία και παραδείγματα σε δυο βιβλιαράκια-ευρετήρια. Στην Ε' και Στ' τάξη δίνεται το σχολικό εγχειρίδιο και γι' αυτό δεν φτιάξαμε ξεχωριστό υλικό. Για την Α' και Β', όμως, θέλαμε να ετοιμάσουμε κάτι διαφορετικό. Στις πρώτες τάξεις, τα παιδιά έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τη γραμματική. Θέλαμε, λοιπόν, αυτή η πρώτη "συνάντηση" να είναι όσο γίνεται πιο ευχάριστη για τους μικρούς μαθητές. Έτσι, αποφασίσαμε, όπως γράψαμε σε προηγούμενη ανάρτηση , να μετατρέψουμε το τετράδιο της Γλώσσας της Α (σε πρώτη φάση και θα ακολουθήσει και της Β ) σε ένα διαδραστικό τετράδιο γραμματικής, με χρώμα, εικόνες και απλά παραδείγματα που θα διευκολύνουν την μάθηση των πρώτων γραμματικών κανόνων από τα παιδιά.